22 lip 2023
Komisja ds. parazytologii medycznej oraz Zespół ds. mikrobiologii medycznej wyrażają
negatywną opinię na temat wykonywania badań kleszczy na obecność patogenów chorób
transmisyjnych (wirusów, bakterii, pasożytów) w medycznych laboratoriach diagnostycznych.
Uzasadnienie:
Badanie materiału zwierzęcego w laboratoriach badających materiał kliniczny pobrany
od pacjentów jest niezgodne z Art. 2 pkt 3 Ustawy z dnia 15 września 2022 r. o medycynie
laboratoryjnej Dz.U.2022 poz. 2280, który określa, że materiałem biologicznym
są „komórki, tkanki, narządy lub ich części, wydzieliny, wydaliny, płyny ustrojowe pochodzące
od człowieka pobrane dla celów profilaktycznych, diagnostycznych, leczniczych, sanitarno-
epidemiologicznych i oceny zgodności tkankowej „in vitro”.
Próbki kliniczne przeznaczone do badań w medycznych laboratoriach diagnostycznych muszą
być pobierane zgodnie z określonymi standardami w ściśle określonych warunkach oraz
odpowiednio zabezpieczone, gdyż właściwe pobranie i zabezpieczenie materiału
przeznaczonego do badania diagnostycznego jest niezbędnym warunkiem uzyskanie
wiarygodnego wyniku.
Badanie kleszczy na obecność patogenów wywołujących choroby transmisyjne nie może być
uznane za badanie diagnostyczne i nie jest rekomendowane przez gremia naukowców
i specjalistów w dziedzinie chorób zakaźnych (np. Polskie Towarzystwo Epidemiologów
i Lekarzy Chorób Zakaźnych, Infectious Diseases Society of America) a także instytucje
oficjalne, w tym Centers of Disease Control and Prevention (CDC) i European Centre for
Disease Prevention and Control (ECDC).
Stawonogi, w tym kleszcze zgodnie z wyżej wymienioną ustawą nie są materiałem do badań
w medycznym laboratorium diagnostycznym, a uzyskane w toku badania wyniki, w tym
identyfikacja patogenów chorób odkleszczowych, nie mogą być podstawą do wprowadzenia
jakiejkolwiek terapii przeciwdrobnoustrojowej u pacjenta. Zgodnie z dobrą praktyką kliniczną
pacjenta leczy się po uzyskaniu wiarygodnych przesłanek takich jak ocena kliniczna
lub/i wyniki badań medycyny laboratoryjnej z materiału pobranego od pacjenta
z wykorzystaniem zwalidowanej metody diagnostycznej, po rozpoznaniu choroby przez
lekarza, zgodnie z Art. 4. Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Dz.U. 1997 nr 28 poz. 152 z późn. zm.
W związku z powyższym, badania dotyczące wykrywania patogenów chorób transmisyjnych
w kleszczach nie mogą być prowadzone w medycznych laboratoriach diagnostycznych,
w których wykonywane są czynności z zakresu medycyny laboratoryjnej (Art. 1, pkt. 1 Ustawy
o medycynie laboratoryjnej Dz.U. 2022 poz. 2280), wpisujące się w wykonywanie działalności
leczniczej (Art. 8 Ustawy o medycynie laboratoryjnej Dz.U. 2022 poz. 2280).
Badania stawonogów, w tym kleszczy, na obecność patogenów człowieka są wykonywane
w ramach prac naukowych epidemiologicznych i są prowadzone w laboratoriach uznanych
ośrodków naukowych. Jednak wyniki tych badań nie mogą być opatrzone podpisem diagnosty
laboratoryjnego z numerem Prawa Wykonywania Zawodu Diagnosty Laboratoryjnego
(PWZDL) oraz nie mogą być rejestrowane w ewidencji wyników badań medycznych.
Pacjent zgłaszający chęć badania kleszcza powinien zostać poinformowany o niniejszym
wspólnym stanowisku Komisji ds. parazytologii medycznej oraz Zespołu ds. mikrobiologii
medycznej i o tym, że Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych
(PTEiLChZ) zaleca rozpoznawanie boreliozy i innych chorób odkleszczowych na podstawie
charakterystycznych objawów klinicznych, potwierdzonych odpowiednimi badaniami
laboratoryjnymi.
prof. dr hab. n. farm. Anna Malm specjalista mikrobiologii medycznej
p.o. Przewodnicząca Zespołu ds. mikrobiologii medycznej
dr hab. n. med. Beata Szostakowska specjalista laboratoryjnej parazytologii medycznej
Przewodnicząca Komisji ds. parazytologii medycznej
Do pobrania: Stanowisko [PDF]
