29 lis 2021
Święto diagnostów laboratoryjnych dobiegło końca
26 listopada był ostatnim dniem V edycji Ogólnopolskiego Forum Kierowników Medycznych Laboratoriów Diagnostycznych. Zarejestrowani uczestnicy otrzymali – w zależności od wyboru – 12 punktów edukacyjnych twardych lub 4 miękkie. Po zakończeniu Forum uzyskali także dostęp online do wszystkich sesji oraz debaty prezesów samorządów zawodowych, która odbyła się podczas Forum.
V edycja Ogólnopolskiego Forum Kierowników Medycznych Laboratoriów Diagnostycznych była dla uczestników okazją nie tylko do pogłębienia wiedzy. Staraliśmy się również podkreślić rolę Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych jako instytucji stojącej na straży praw i interesów naszego zawodu oraz wyjaśnić jak przebiega współpraca KIDL z pozostałymi samorządami zawodów medycznych. Oczywiście, bardzo duże znaczenie ma także współpraca z centralnymi instytucjami systemu ochrony zdrowia, takimi jak Ministerstwo, NFZ oraz Centrum e-Zdrowia. Szczególne podziękowania należą się Małgorzacie Rusak, wiceprezes KRDL, która prowadziła sesje wykładowe – powiedziała Alina Niewiadomska, prezes KRDL, zamykając tegoroczną edycję Forum.
Nie tylko SARS-CoV-2
Drugi dzień V edycji Ogólnopolskiego Forum Kierowników Medycznych Laboratoriów Diagnostycznych otworzyła sesja poświęcona chorobom zakaźnym. W jej ramach swoje wykłady wygłosili prof. Ewa Augustynowicz-Kopeć, prof. Robert Flisiak, dr Tomasz Dzieciątkowski oraz dr Ewa Wysocka.
Pandemia COVID-19 trwa niespełna dwa lata. W tym czasie udoskonalono nie tylko metody diagnostyczne w zakresie rozpoznania zakażenia SARS-CoV-2 – o czym diagności laboratoryjni doskonale wiedzą – ale dokonał się też pewien postęp, jeśli chodzi o możliwości leczenia. (…) Oczywiście, nadal niestety nie są one do końca satysfakcjonujące i mają pewne ograniczenia. Mamy jednak nadzieję, że z czasem do dyspozycji klinicystów trafią skuteczniejsze terapie – mówił podczas wykładu prof. dr hab. n. med. Robert Flisiak, kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Zakażenie SARS-CoV-2 było też tematem drugiego wystąpienia, które wygłosił dr hab. n. med. Tomasz Dzieciątkowski z Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Jego wykład był poświęcony diagnostyce serologicznej zakażenia SARS-CoV-2 i wykorzystania w tym procesie oznaczania poziomu przeciwciał. Jaki jest obecnie standard diagnostyki SARS-CoV-2? W przypadku ostrego zakażenia możemy wykorzystać testy wykrywające SARS-CoV-2, np. testy molekularne i antygenowe. Ostatnio pojawiły się też, już zwalidowane, testy bazujące na spektroskopii ramanowskiej. W sytuacji potwierdzenia zakażenia, uzyskujemy dodatni wynik testu. Gdy wynik jest ujemny, ale manifestowane przez pacjenta objawy są charakterystyczne dla przebiegu COVID-19, możemy oczywiście test potworzyć. Podczas infekcji najbardziej zasadne jest wykorzystanie markerów biochemicznych pomocnych w ocenie ciężkości zakażenia. Wykrywanie przeciwciał i określanie poziomu odpowiedzi immunologicznej jest wykonywane przypadków ozdrowieńców. To już narzędzie nadzoru epidemiologicznego – wyjaśniał dr Tomasz Dzieciątkowski.
Przez ostatnie dwa lata obszar chorób zakaźnych został niemal całkowicie zdominowany przez COVID-19. Nie można jednak zapominać, że pozostałe groźne patogeny nie zniknęły. Problemem dla zdrowia publicznego od lat pozostaje gruźlica, szczególnie ta lekooporna.
Diagnostyka mikrobiologiczna gruźlicy zobowiązuje nas do identyfikacji chorego poprzez wykorzystanie metod bakterioskopii. Gdy wynik badania jest dodatni, wiemy, że mamy do czynienia z pacjentem z gruźlicą, który obficie prątkuje. Testy lekowrażliwości umożliwiają określenie wrażliwości bądź oporności wyizolowanego od chorego szczepu oraz doprecyzowanie wzoru lekooporności. Testy mikrobiologiczne są również pomocne w ustaleniu czy włączona terapia przyniosła efekt zdrowotny. Co więcej, metody molekularne dają też możliwość śledzenia dróg transmisji prątków w środowisku - zwróciła uwagę podczas wykładu o mikrobiologicznej diagnostyce gruźlicy prof. dr hab. n. med. Ewa Augustynowicz-Kopeć, kierownik Zakładu Mikrobiologii Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc.
Diagności laboratoryjni ważnym ogniwem diagnostyki chorób cywilizacyjnych Nowe wytyczne dotyczące diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych przybliżył uczestnikom Forum prof. dr hab. n.med. Maciej Banach, kierownik Zakładu Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
Nowe wytyczne diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych pojawiły się na początku września. Ich opracowanie trwało ponad rok, są efektem wspólnej pracy sześciu towarzystw naukowych. Szczególne podziękowanie należą się prof. Bogdanowi Solnicy oraz Polskiemu Towarzystwu Diagnostyki Laboratoryjnej, którego szeroka reprezentacja uczestniczyła w pracach nad dokumentem. Prof. Solnica od lat ściśle współpracuje z Polskim Towarzystwem Lipidologicznym. Wspólnie staramy się, aby ten najczęstszy czynnik ryzyka sercowo-naczyniowego, jakim są zaburzenia lipidowe był właściwe kontrolowany – przypomniał prof. Maciej Banach.
Poza zaburzeniami lipidowymi innym znaczącym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego jest cukrzyca typu 2. Diagnostyka laboratoryjna odgrywa niebagatelną rolę w ocenie ryzyka niewydolności serca u pacjentów z tym schorzeniem przewlekłym.
Niewydolność serca i cukrzyca typu 2. to choroby dość często współpwystępujące. Pierwsze objawy sercowo-naczyniowe u pacjenta z cukrzycą to w większości przypadków albo choroba naczyń obwodowych, albo niewydolność serca. Powszechnie kojarzy się uszkodzenie serca z zawałem i nieprawidłowo kontrolowanym nadciśnieniem tętniczym, mniej natomiast mówi się w tym kontekście o cukrzycy – zwrócił uwagę prof. dr hab. n. med. Przemysław Leszek z Instytut Kardiologii w Warszawie.
Ochrona diagnostów laboratoryjnych przed atakami antyszczepionkowców
Kolejne dwie sesje V Ogólnopolskiego Forum Kierowników Medycznych Laboratoriów Diagnostycznych były poświęcone szeroko pojętemu zarządzaniu medycznymi laboratoriami diagnostycznymi. Wśród zaproszonych do niej ekspertów znaleźli się m.in. dr hab. n. prawn. Rafał Kubiak, prof. dr hab. n. med. Bogdan Solnica, dr hab. n. med. Agnieszka Woźniak-Kosek czy Jarosław Kieszek, dyrektor Centrum e-Zdrowia.
Jak podkreślił prof. Rafał Kubiak, odnotowuje się coraz więcej ataków na medyków – w tym diagnostów laboratoryjnych – ze strony środowisk antyszczepionkowych. Niestety, problem agresji towarzyszył medykom już przed pandemią i przybierał różne formy. Ostatnio w związku z zagrożeniem pandemicznym uaktywniły się ruchy antyszczepionkowe, które podejmują działania niebezpieczne dla osób realizujących szczepienia przeciwko SAR-CoV-2 oraz tych pracujących przy zwalczaniu COVID-19 – wskazał prof. Kubiak. Jak zaznaczył, skala ataków na medyków wzrasta, stąd tak istotna jest znajomość instrumentów ochrony jakie zapewnia polskie prawo diagnostom laboratoryjnym.
Podczas Forum dwa wykłady wygłosił prof. dr hab. n. med. Bogdan Solnica z Katedry Biochemii Klinicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jeden z nich dotyczył szeroko pojętych problemów komunikacyjnych w medycynie laboratoryjnej pomiędzy diagnostami laboratoryjnymi i innymi medykami, w szczególności lekarzami, oraz pracownikami administracji podmiotów leczniczych. Z czego wynikają te bariery komunikacyjne?
Istotną grupę tych problemów stwarzają różnice w terminologii dotyczące badań laboratoryjnych, wykorzystanych metod analitycznych czy stanów chorobowych, które te badania opisują. Dobrym przykładem tego zjawiska są próby wątrobowe, których wynik w różnych miejscach może oznaczać coś innego. Co ciekawe, w nazewnictwie anglosaskim takiego badania zasadzie nie ma, aczkolwiek istnieje liver function test, obecnie również krytykowane. (…) Drugim obszarem stwarzającym problemy są różne jednostki wyrażania wyników badań oraz wartości referencyjne i decyzyjne – zwrócił uwagę prof. Solnica. Innym ważnym zagadnieniem omówionym szczegółowo podczas Forum są zmiany związane ze stopniowym wdrażaniem EDM. Moje wystąpienie podczas Forum jest ukoronowaniem wielomiesięcznej, owocnej współpracy pomiędzy Centrum e-Zdrowia i Krajową Izbą Diagnostów Laboratoryjnych. Chciałbym podkreślić, że środowisko diagnostów należy do liderów wdrażania e-zdrowia. Proaktywna postawa ze strony diagnostów laboratoryjnych i KIDL pozwoliła m.in. na opracowanie rekomendacji dla medycznych laboratoriów diagnostycznych – zaznaczył Jarosław Kieszek.
Ochrona prawna diagnostów laboratoryjnych i transformacja informatyczna w medycznych laboratoriach diagnostycznych to nie jedyne zagadnienia, które omówiono w trakcie ostatniej sesji Forum. Wśród pozostałych zaproszonych prelegentów byli dr n. med. Andrzej Janus, mgr Katarzyna Ziółkowska, Renata Zygmuntowicz – Aniśko (prezes Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Kierowników Medycznych Laboratoriów Diagnostycznych) oraz prof. dr hab. n. med. Jakub Swadźba.
Tekst: Emilia Grzela
